Jajko czy kura?

Trudno wyobrazić sobie brak jajka nie tylko na wielkanocnym stole, ale i w codziennej diecie. Na śniadanie w domu czy hotelu można zjeść jajecznicę, jajka sadzone, omlet, jajka na miękko, na twardo czy po wiedeńsku. Nasz nieśmiertelny schabowy, również woła o jajka do panierki. A ciasta i makarony… Przypomina mi się fragment jednego ze skeczy kabaretowych, kiedy mowa była o bohaterskich kurach radzieckich znoszących więcej jaj od tych ze zgniłego Zachodu. Ale nie ma się co śmiać w okresie wielkanocnym kury na fermach muszą wykazać się stachanowską wydajnością. Każdy z nas pożera ich olbrzymie ilości (mój kuzyn potrafił zjeść nawet 12 na jedno posiedzenie). Nie zdając sobie sprawy, że kto kradnie jajko, kradnie kurę. To filozofia plemion afrykańskich z wiosek Mossi w Burkina Faso. Jedząc jajko pozbawia się współplemieńców większego kęsa, jakim jest kura, która wykluje się z jaja.

Nie przychodzi nam również do głowy także i to, że jajko może wyznaczać pozycję społeczną. Jak pisze Maria Diesslowa w przedwojennej kulinarnej biblii „Jak gotować” „klasie średniozamożnej zastępują mięso, ponieważ są od niego tańsze. Na wykwintnych stołach jaja mają obszerne zastosowanie, ponieważ można je w różne wymyślne sposoby sporządzać”. I w tej warstwie rodzi się więc też pytanie jajko czy kura.

Tak jak nie ma Wigilii bez opłatka, tak nie może być Wielkanocy bez jajka, które jest obowiązkowym składnikiem święconki. Przed śniadaniem rodzina gromadzi się wokół suto zastawionego stołu i dzieli się jajkiem, życząc sobie wszelkiej pomyślności, ciesząc się z wybrzmiewającego w tym dniu z kościelnych dzwonów „Alleluja”. Powstaje nowe życie, bo przecież już Horacy twierdził, że wszystko zaczyna się ab ovo czyli „od jaja”. Chociaż wdziera się tu znowu pytanie, a kto zniósł to jajo…

W ludowej tradycji symbolika tego kruchego produktu pracy kurzego stada jest olbrzymia. Pisanki były prezentem dla przychodzących gości, mającym wyrażać miłość, szacunek i przywiązanie. Taczanie jajka po ciele chorego miało wlewać nowe siły dające moc powrotu do zdrowia. Wydmuszki wielkanocnych pisanek położone pod drzewem owocowym miały chronić je przed szkodnikami, a wrzucone do płomienia gasiły pożar.

Dzisiaj często zapominamy nawet o pomalowaniu jajek, by dumnie prezentowały się na stole.
Przygotowując więc świąteczne menu pamiętajmy o symbolice jajka, o jego znaczeniu. Wraz z rodziną znajdźmy chwilę czasu na ich ozdobienie i to nawet takie najprostsze, pochodzące z dawnej tradycji. Pamiętam, jak moja babcia Anastazja zbierała łupiny od cebuli. W Wielki Piątek do gara wlewała wodę wrzucała łupiny i gotowała w nich jajka w skorupkach uzyskując wspaniały kolor bursztynowy, tym intensywniejszy, im więcej było łupin. Kiedy w czasie gotowania lekko rozgniecie się skorupkę można uzyskać jeszcze efekt marmurku na białku po obraniu jajka.
W ciągłym pędzie, jaki funduje nam dzień codzienny znajdźmy chwilę czasu, by powrócić do korzeni, by przypomnieć sobie wielkanocne ucztowanie przygotowywane przez nasze babcie. Jedząc jajko, pomyślmy o tych wszystkich, którzy są nam bliscy i których kochamy. Nadajmy temu tak „spowszedniałemu” produktowi wymiar bardzo symboliczny, a wtedy poczujemy zapach świątecznych bab, wędzonej szynki, pieczonego mięsiwa, dymiącego żurku, aromat białej kiełbasy i ostrość chrzanu. I nie ważne czy jajko było pierwsze czy kura. Radujmy się i weselmy, czego Państwu na te Święta życzę. Spędźmy je smacznie w gronie tych, którzy są nam najbliżsi.

Dariusz Hądzelek
szefa „Gospody Młyńskie Koło” w Poznaniu

Bez jajka nie można wyobrazić sobie świat Wielkiej Nocy. Przecież to symbol życia. Gościom można jednak urozmaicić to jajeczne menu. Można więc przygotować rożne sosy, ale można także wykorzystać jajka przepiórcze i strusie, łamiąc nasz przyzwyczajenia do kurzęcich. Gotując jajka na twardo pamiętajmy o czasie: kurze 7 minut, przepiórcze 4 minuty, strusie 45 minut. To ostatnie to przecież od 12 do 14 jajek kurzych. Obecnie kosztuje ok. 40 złotych. Swego czasu proponowałem swoim klientom jajecznicę dla dwóch, trzech osób ze strusich jaj, ale nie było wielu chętnych i zrezygnowaliśmy z tej atrakcji. Polecam jednak spróbować tego specjału. Przy licznej rodzinie można do święconki byłoby zabrać jedno jajko, tylko koszyczek byłby nieco ciężki…

Jajko ze szpinakiem

Składniki: szpinak (może być rozdrobniony i mrożony), masło, czosnek, sos beszamelowy

Przygotowanie: szpinak pokrojony smażymy na maśle razem, solimy
i dodajemy czosnek. Przygotowujemy sos beszamelowy (mąka, mleko oraz gałka muszkatołowa).
Na jajko nakładamy sos beszamelowy i szpinak.

Jajko z pastą curry

Składniki: sos twarogowy Tosca, curry, pieprz, sól

Przygotowanie: wszystkie ingrediencje dokładnie z sobą mieszamy i tak przygotowaną pastę nakładamy na jajko.

Jajko w sosie tatarskim

Składnki: majonez, pieczarki marynowane i ogórki konserwowe, sól, pieprz do Samku.

Przygotowanie: Wszystkie składniki kroimy bardzo drobno i dodajemy
do majonezu doprawiając solą
i pieprzem. Jeżeli jest za gęsty możemy podlać odrobiną wody spod ogórków. Sos zyska wówczas dodatkowo większą kwasowość.

Jajko w sosie pomidorowo - cebulowym na ostro

Składniki: koncentrat pomidorowy, cebula, papryka konserwowa, tabasco, pieprz, sól i oleju

Przygotowanie: koncentrat pomidorowy wymieszać z drobno pokrojoną cebulą, dodać odrobinę pokrojonej w kostkę papryki oraz pół łyżeczki tabasco. Doprawić solą i pieprzem. Na koniec dodać łyżkę oleju
i wymieszać.

Świeżość jajka

Najlepsze do spożycia są małe jajka od młodych niosek i nie starsze niż tygodniowe. Świeżość jajka najlepiej sprawdzić w wodzie. Jeżeli leży na dnie – jest świeże, gdy unosi się jednym końcem do góry, było przetrzymywane przez kilka tygodni. Można je zużyć do pieczenia. Jajko, które wynurzy się z wody choćby częściowo, należy wyrzucić.

Przepisy na jajka na twardo

Jajko wiosenne

Składniki: szczypiorek, majonez, ser żółty,
szynka, sól pieprz
Przygotowanie: Jajka przekrawamy na pól i wyciągamy żółtka. Szynkę kroimy w drobną kostkę, ser na małych oczkach trzemy na tarce, dodajemy do tego rozgniecione żółtka i posiekany drobno szczypiorek. Doprawiamy solą i pieprzem
i mieszamy majonezem. Tak powstałą pastę wkładamy w jako
w miejsce po żółtku.

Jajko z łososiem

Składniki: wędzony łosoś, koperek, majonez, sól, pieprz
Przygotowanie: Jajka przekrawamy na pół i wyciągamy żółtka. Częśc wędzonego płata łososia kroimy w drobna kostkę, dodajemy do tego rozgniecione żółtko i posiekany drobno koperek. Doprawiamy białym pieprzem i solą i mieszamy
z majonezem. Tak powstała masę wkładamy do białka.
Na wierzch kładziemy plasterek wędzonego łososia
i ćwiartkę z cienkiego plastra cytryny.
W ten sposób można przygotować wiele kombinacji past, którymi można napełnić jajko i stworzyć wspaniały wielosmakowy jajeczny półmisek. Życzę więc Państwu smacznego i wielu pomysłów na kulinarne fantazje.