Płaskostopie: jak się przed nim uchronić?

Mianem płaskostopia określa się deformację stopy, której istotą jest zanik wysklepienia stopy lub jego obniżenie. Płaskostopie, znane również jako platfus, to przypadłość, z którą – według danych szacunkowych – zmaga się nawet 40% osób. W jaki sposób możemy zapobiegać rozwojowi płaskostopia?

Skąd bierze się platfus?

Aby skutecznie chronić stopy przed płaskostopiem, należy zapoznać się z etiologią tego schorzenia. Jak wyjaśnia fizjoterapeuta Małgorzata Groszek-Babula z Przychodni Wielospecjalistycznej MD Clinic, „przyczyną płaskostopia jest obniżenie łuków budujących wysklepienie stopy. Głównymi powodami takiego zaburzenia są: nadwaga, długotrwałe obciążenie statyczne (np. stojąca praca), nieprawidłowości w budowie stopy. Nie należy zapominać, iż nieodpowiednie obuwie również może powodować problem płaskich stóp. Buty z wąskim przodem, na wysokich obcasach czy ze sztywną i cienką podeszwą mogą być także przyczyną dolegliwości”.

Rodzaje płaskostopia

Jeśli łuk podłużny stopy jest obniżony w taki sposób, iż podłoża dotyka cała podeszwa stopy, mamy do czynienia z płaskostopiem podłużnym. Natomiast u osób, które doświadczają obniżenia poprzecznego sklepienia stopy, a co za tym idzie – utraty elastyczności stopy i jej poszerzenia, diagnozuje się płaskostopie poprzeczne.

Teoretycznie, platfus może rozwinąć się u osób w każdym wieku, także u dzieci. W przypadku maluchów do 3-4 roku życia nie ma jednak powodu do zmartwień. W tak młodym wieku płaskostopie to bowiem zjawisko blisko związane z fizjologią, a mianowicie z obecnością słabych mięśni, wiotkich więzadeł i poduszeczek tłuszczowych. Platfus zwykle ustępuje samoistnie, w miarę jak dziecko rośnie. Jeśli jednak płaskostopie nie znika, a dziecko ma ukończone pięć lat, można stwierdzić u niego płaskostopie wczesnodziecięce. Przyczyną tej przypadłości jest nadmierna wiotkość więzadeł i mięśni, które nie są w stanie zachować właściwego układu stopy. Jeśli dziecko intensywnie ćwiczy i ma nadwagę, deformacja stopy ulega pogłębieniu.

Jak uniknąć rozwoju platfusa?

„Aby przeciwdziałać płaskostopiu, należy zwrócić szczególną uwagę na rozwijanie mięśni uczestniczących w budowaniu wysklepienia stopy (mięśnie w obrębie łydki i podeszwowej części stopy)” ‒ tłumaczy fizjoterapeuta. „Podczas ćwiczeń należy pamiętać o dociskaniu (np. do podłogi, lub co trudniejsze – piłki) tzw. trzech punktów podparcia stopy, czyli I i V głowy kości śródstopia (tzn. miejsca tuż za nasadą I i V palca) i pięty. Bardzo wskazane są także ćwiczenia na niestabilnym podłożu, np. na poduszkach sensomotorycznych” ‒ dodaje.

Wzmacnianie mięśni stóp zmniejsza ryzyko wystąpienia platfusa i chroni przed następstwami ich deformacji, takimi jak dolegliwości bólowe kręgosłupa, łydek i stóp, bolesne odciski oraz obrzęki stóp. Warto uświadomić sobie, że bez podjęcia odpowiedniego leczenia, płaskostopie podłużne może spowodować stan zapalny więzadeł i torebek stopy. Z kolei płaskostopie poprzeczne może prowadzić do wystąpienia deformacji wtórnych w obrębie stopy, a nawet do rozwojupalców młotkowatych (zniekształcenie polegające na wygięciu czubków palców do dołu, na kształt szponów). Deformacje tego typu mogą utrudniać dobór obuwia i wykonywanie zwykłych czynności, w tym chodzenie.

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie budujące wysklepienie stopy, utrzymywanie prawidłowej wagi w celu uniknięcia nadmiernego obciążenia stóp i odpowiedni dobór obuwia, czyli unikanie butów z płaską i sztywną podeszwą, to podstawa działań profilaktycznych, zapobiegających rozwojowi płaskostopia.