Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Dzikie pszczoły są kilkakrotnie bardziej skuteczne w zapylaniu od pszczoły miodnej i niezwykle pracowite

Grażyna Antoniewicz
fot. 123F
Najważniejszą grupą zapylaczy roślin są pszczoły. W Polsce żyje ich ponad 470 gatunków, z czego większość to dzikie pszczoły. Nie są agresywne, niestraszne im chłodne, wiosenne dni, a niektóre wcześniej od pszczoły miodnej zaczynają zapylać pierwsze kwiaty oraz kwitnące drzewa owocowe.

Pszczoły. Co to za owady?

Nie są owadami społecznymi, nie tworzą kolonii, nie mają też królowej. U pszczół samotnic po zapłodnieniu samiec umiera, a samica szuka miejsca do założenia gniazda, które zawsze buduje samodzielnie, choć często w pobliżu innych pszczół. U niektórych pszczół gnieżdżących się w ziemi zdarza się, że kilka samic wykorzystuje jeden korytarz główny, ale każda z nich zakłada swoje komory larwarne.

Pszczoły. Karmione pyłkiem

– Większość dzikich pszczół drąży w ziemi tunele, w których zakłada gniazda

– mówi Justyna Rymon Lipińska z Zaborskiego Parku Krajobrazowego. – Niektóre pszczoły, na przykład murarka ogrodowa, zakładają gniazda w pustych łodygach roślin i korytarzach wygryzionych w drewnie przez inne owady.

Zajmują rozmaite szczeliny, dziury oraz chodniki wydrążone przez chrząszcze w martwym drewnie. W każdej komorze umieszczają porcje pyłku, na której składają zapłodnione jajo. Aby wyposażyć jedną komorę, samica musi wybrać się od 10 do 15 razy po pokarm. Poszczególne komory oddziela ściankami ze specjalnej zaprawy, którą tworzy z gliny rozrobionej śliną. Stąd właśnie wzięła się jej nazwa – murarka.

Larwy rozwijają się w komorze, jedząc pyłek zgromadzony przez matkę. Następnie przechodzą przeobrażenie. Murarka zbiera pyłek na szczoteczkę sztywnych włosków na spodniej stronie odwłoka. Za jej pomocą sczesuje z pylników kwiatowych pyłek, który po przeniesieniu do gniazda staje się pokarmem dla jej potomstwa.

Mniej więcej w połowie kwietnia z gniazd murarki wychodzą samce i rozpoczynają kilkudniowe oczekiwanie na wygryzienie się samic z kokonów. Kiedy tylko samice się pojawią, samce rzucają się na nie dość bezceremonialnie i niemal natychmiast dochodzi do zapłodnienia. Dlaczego pierwsze pojawiają się samce? Ponieważ ich komory leżą bliżej wejścia (jaja niezapłodnione), a dopiero potem samice, których jaja (zapłodnione) składane były na samym początku budowy gniazda.

Pszczoły. Nie kapryszą

Dzikie pszczoły są kilkakrotnie bardziej skuteczne w zapylaniu od pszczoły miodnej i niezwykle pracowite. Ponadto odwiedzają więcej gatunków roślin, np. wszystkie gatunki drzew owocowych, porzeczki, maliny, truskawki, jeżyny i rzepak. – Jak widać – nie kapryszą – dodaje Justyna Rymon Lipińska.

– U pszczół samotnic każda samica zakłada osobne gniazdo, a nawet kilka gniazd. Składa w nich jaja i pożywienie dla larw, zamyka je i ginie. W następnym roku (lub w tym samym, jeśli dany gatunek wydaje dwa pokolenia rocznie) wylęgają się młode samce i samice, które zakładają nowe gniazda – dodaje.

W zależności od gatunku, pszczoły samotnice gnieżdżą się w rozmaitych miejscach. Jedne preferują tereny płaskie ze skąpą roślinnością, inne z kolei wybierają strome i urwiste skarpy lub ściany wąwozów.

– Pszczoły samotnice nie są agresywne, nie żądlą, bo nie bronią swojego gniazda

– opowiada Justyna Rymon Lipińska. – Bywają też bardziej odporne na niskie temperatury od pszczoły miodnej, co ma duże znaczenie zwłaszcza przy zmiennej pogodzie, gdy zakwitną już drzewa owocowe, a nadal jest chłodno. Nie ulega wątpliwości – bez owadów zapylających kwiaty wyginęłoby wiele roślin. Zginęłyby również niektóre owady, ptaki, a także wiele gadów i płazów.

Nic więc dziwnego, że ludzie starają się przywabić owady do ogrodu, budują im nawet specjalne budki. Owady potrzebują bowiem schronienia przed deszczem, chłodem i polującymi na nie drapieżnikami. Wiele z nich ginie, nie znajdując właściwego schronienia w zbyt dokładnie posprzątanym ogrodzie

– Żeby mieć owoce, trzeba zaprosić do ogrodu owady zapylające. Świetna jest murarka ogrodowa, nie jest agresywna, a zapyla około 150 gatunków roślin

– dodaje pani Justyna.

Jak zaprosić pszczoły do ogrodu?

Warto postawić specjalne schrony dla murarki, które każdy może wykonać samodzielnie, ponieważ pszczoła ta gnieździ się w pustych łodygach roślin. Najłatwiejszym sposobem przygotowania gniazd dla niej jest pocięcie suchych łodyg trzciny pospolitej na około 20-centymetrowe odcinki. Tak przygotowany materiał najlepiej umieścić w drewnianej skrzyneczce przykrytej daszkiem zabezpieczającym go przed zamoknięciem. Budkę można powiesić na drzewie w słonecznym miejscu i ochronić przed ptakami, osłaniając ją od frontu delikatną siatką o 3-4-centymetrowych oczkach.

Wiele osób pyta: Gdzie taki domek postawić i czy owady rzeczywiście przylecą?

– Z mojego doświadczenia wiem, że jeśli wystawimy go w odpowiednim czasie i miejscu, wystarczy zaledwie kilka dni, by pszczoły samotnice wypatrzyły go i zasiedliły

– zapewnia pani Justyna. – Budki, np. z trzciny, budujemy wczesną wiosną, kiedy owady szukają miejsc, w których samice mogłyby złożyć bezpiecznie jaja. Stawiamy je także jesienią, gdyż pozwolą bezpiecznie im przezimować. np. trzmielom i złotookom, ale także w pełni lata znajdą się chętni na nocleg. Odwdzięczą się nam, zapylając rośliny i pomagając w walce ze szkodnikami.

Przy tych zwierzętach twoje życie to krótka chwila!

Jeżeli wydaje ci się, że życie ludzkie trwa długo i większość zwierząt nie może się z nim równać, jesteś w poważnym błędzie. W świecie zwierząt nie brakuje bowiem gatunków, które nie tylko są w stanie cię przeżyć. Niektóre z nich żyły już wtedy, gdy po świecie chodzili twoi przodkowie, których nawet nie pamiętasz, inne zdołały przeżyć nawet Jezusa, a są też takie, którym wielu z nas mogłoby pozazdrościć... nieśmiertelności. Nie wierzysz? To sprawdź, dla których zwierząt 77 lat (tyle żyje przeciętny Polak) to prawie nic!

Najdłużej żyjące zwierzęta na świecie. Przy nich ludzkie życ...

Pszczoły. W muszli ślimaka

Istnieje także cały szereg pszczół samotnic, które samodzielnie wygryzają korytarze w martwym drewnie, dla nich w ogrodzie wykładamy kawałki miękkiego drewna, np. wierzbowego. Są także pszczoły, które wykorzystują do gniazdowania muszle ślimaków. W pustych skorupkach zakładają gniazda np. murarka leśna i murarka muszlówka. Wiele pszczół samotnic wykorzystuje tradycyjną zabudowę – gliniane i ceglane mury, drewniane belki i krokwie oraz dachy kryte gontem i strzechą. Należy podkreślić, że pszczoły nie niszczą materiału budowlanego, wykorzystują jedynie naturalne otwory i szczeliny, w których zakładają gniazdo.

Pszczoły. Krępe i owłosione porobnice

– Ciekawe są porobnice – pszczoły samotnice, które zakładają gniazda w ziemi – opowiada Justyna Rymon Lipińska. – Spotkać je można w ogrodach, parkach, na kwietnych łąkach i śródleśnych polanach. Zasiedlają strome ściany wąwozów, urwiska, głęboko wykrojone drogi i strome zbocza na miedzach. Mieszkają także w glinianych ścianach starych budynków i kamiennych podmurówkach spojonych gliną. Pszczoły z rodzaju porobnica mają ciało krępe, duże i silnie owłosione. Wyglądem przypominają trzmiele.

Pszczoły. Włochatka z długim języczkiem

Wiosną w naszych ogrodach spotkać możemy porobnicę włochatkę. Oblatuje ona rośliny należące do 25 rodzin, w tym głównie jasnotowatych, bobowatych i różowatych. Jest niezastąpionym zapylaczem roślin ogrodowych! Dzięki długiemu języczkowi odwiedza i zapyla kwiaty niedostępne dla innych gatunków pszczół. W ogrodach zapyla: jabłonie, grusze, wiśnie, czereśnie, brzoskwinie, agresty, porzeczki i borówki.

Jest pszczołą aktywną nawet w niesprzyjających warunkach pogodowych. Odwiedza rośliny nawet przy pochmurnej i dżdżystej aurze i już w temperaturze 7 stopni. Porobnice, podobnie jak murarki, są wdzięcznymi mieszkankami ogrodu. Są całkowicie bezpieczne, ponieważ jak większość pszczół samotnic, nie są agresywne i nie bronią swojego gniazda.

– Trzeba dbać, aby w przyrodzie nie wyginęły pszczoły miodne, ale też troszczmy się o dzikie błonkoskrzydłe, takie jak trzmiele czy pszczoły samotnice – przypomina Justyna Rymon Lipińska.

Smaki Pomorza – program wideo!

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Strefa Biznesu: Rolnicy zapowiadają kolejne protesty, w nowej formie

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na gdansk.naszemiasto.pl Nasze Miasto