Gdańsk: Państwo przejmuje pierwszy teren na Westerplatte. Plany zagospodarowania wyjątkowe skromne. Na razie wystawy i tablica

1 września 2019 r., dokładnie miesiąc po podpisaniu przez prezydenta specustawy w sprawie przejęcia od Gdańska terenów Westerplatte, na terenie elektrowni funkcjonującej niegdyś na półwyspie wmurowano kamień węgielny pod przyszłe Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 r.

– Udaje nam się przełamać pewną niemoc – mówił podczas uroczystości wicepremier Piotr Gliński. – Przez ostatnie 30 lat nie powstawały instytucje, po to by polska wspólnota narodowa była właścicielem swojej pamięci, by kolejne pokolenia w sposób cywilizowany uczyły się o polskiej historii.

Przypomnijmy, że specustawa dała dyrekcji Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku prawo wytyczenia miejskich działek, na których mają stanąć obiekty i instalacje upamiętniające bohaterską obronę półwyspu, przy czym ostateczna decyzja w sprawie terenu należeć będzie do wojewody. Optymistyczny wariant, wskazywany przez ówczesnego rzecznika muzeum, zakładał wytyczenie działek i złożenie wniosków wraz z projektami budowlanymi w 2020-21 r.

CZYTAJ TAKŻE: Nowy spór o organizację uroczystości 1 września na Westerplatte

Przy okazji niedawnego sporu o to, kto będzie mieć prawo organizacji 81. rocznicy wybuchu II wojny światowej, dyrektor MIIWŚ wydał oświadczenie, w którym opisał postęp prowadzonych prac. Złożony wniosek o zezwolenie na realizację inwestycji dotyczy obszernego, niespełna 9-hektarowego terenu w południowej części półwyspu, obejmującego zarówno Pomnik Obrońców Wybrzeża, jak i ruiny po Nowych Koszarach i wilii podoficerskiej, jednak nie ma w nim mowy o planach budowy jakichkolwiek placówek muzealnych czy odbudowie zniszczonych obiektów, a taki wymóg, stawia przed MIIWŚ przyjęta specustawa. Obejmuje za to organizację wystaw czasowych i plenerowych działań edukacyjnych.

– Wniosek złożony 10.07.2020 r. obejmuje (...) oczyszczenie powierzchni z materiałów niebezpiecznych i wybuchowych pochodzenia wojskowego, wykonanie badań geofizycznych całego obszaru (...), badania archeologiczne, badania geologiczne, budowę postumentu z tablicą informacyjną wraz z oświetleniem i utwardzeniem terenu wokół obiektu – informuje dyrektor Karol Nawrocki.

– Opisane wyżej kompleksowe rozpoznanie inżynierskie wraz z działaniami towarzyszącymi (...) stanowią pierwszy etap procesu inwestycyjnego będącego celem publicznym, jakim jest budowa Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Postument z tablicą informacyjną ma przypominać o wpisaniu pola bitwy na listę Pomników Historii. Zdziwienia zaproponowanym zakresem prac nie ukrywa prezydent Gdańska, która stanowczo protestowała przed wywłaszczaniem miasta z Westerplatte.

– Gdy w ubiegłym roku w ekspresowym tempie toczyła się dyskusja nad specustawą, słyszeliśmy od rządzących, że w porozumieniu z mieszkańcami i kombatantami ma tam powstać Muzeum Westerplatte z prawdziwego zdarzenia – mówi Aleksandra Dulkiewicz. – Dziś wiemy tylko tyle, że na mocy przyjętych przepisów muzeum wystąpiło o postawienie 1,5-metrowego postumentu, który zajmie ok. 20 mkw. Czy do takiej inwestycji potrzeba było angażować Ministerstwo Obrony Narodowej oraz Sejm?

CZYTAJ TAKŻE: Prezydent Gdańska apeluje do premiera o współpracę. Wystosowała list w sprawie obchodów 81. rocznicy wybuchu II WŚ

Zapowiadany przed rokiem przez wiceministra kultury Jarosława Sellina termin oddania inwestycji w 2023 r. jest mało prawdopodobny. Przebywający na urlopie wiceszef resortu kultury nie chciał komentować postępu prac przy nowym muzeum. W tej sprawie odsyła do dra Karola Nawrockiego. Dyrektor mówi z kolei o trudnych procedurach przeciągających się w związku z COVID-19.

– Proces inwestycyjny, zwłaszcza na terenach objętych ochroną konserwatorską, tak jak jest to w wypadku Westerplatte, jest działaniem niezwykle złożonym i długotrwałym, wymagającym przemyślanego planowania. Zresztą etapowość naszej inwestycji wynika wprost ze specustawy dot. Westerplatte. Stąd też korzystamy z rozwiązań legislacyjnych dających nam możliwość pisania odrębnych wniosków dla poszczególnych części inwestycji – mówi dyrektor Nawrocki.

– Proszę również pamiętać, że przystępujemy do inwestycji, która na swój czas czekała od co najmniej 30 lat. Nikt nie potrafił znaleźć dla Westerplatte odpowiednich rozwiązań formalno-prawnych, a co dopiero inwestycyjnych. Nasza instytucja znalazła rozwiązanie, a w samym procesie inwestycyjnym jesteśmy natomiast od zaledwie jednego roku. To proporcje, o których trzeba pamiętać. W ciągu tych niespełna 12 miesięcy miała dodatkowo miejsce epidemia COVID-19, która zwolniła szereg procesów, nie tylko na Pomorzu. Niemniej jesteśmy zdeterminowani i zgodnie z planem już w 2023 część terenu Westerplatte zostanie zrewaloryzowana.

Dyrektor tłumaczy, że 9-ha teren jest niezbędny muzeum ze względów komunikacyjnych. Docelowa inwestycja ma skumulować się na tzw. prawym skrzydle, szczególnie przy budynku byłej elektrowni. Plany co do ekspozycji mają być – według zapewnień dyrektora – na zaawansowanym etapie. Na razie nie wiadomo, kiedy je poznamy.