Jubileusz 60-lecia Akademii Sztuk Pięknych

W dniu 6 grudnia 1945 ówczesny wiceminister kultury Leon Kruczkowski przekształcił Państwowy Instytut Sztuk Plastycznych w Sopocie w Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych, która w 1996 r. została podniesiona do godności Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.

Od soboty czynna jest w oliwskim Pałacu Opatów wystawa sumująca dorobek profesury ASP w dziedzinie sztuk pięknych, a od 10 grudnia w Zielonej Bramie czynna będzie wystawa sztuk projektowych. Takiej summy gdańska szkoła jeszcze nie miała; ale też nie miała takiego jubileuszu.
Ponieważ oliwska wystawa obejmuje tylko profesurę (choć również przygodną i umowną, bo nie każdy artysta posiada tytuł profesorski), można by wstępnie powiedzieć, że to wystawa sztuki akademickiej.
Tymczasem nawet przelotne spojrzenie na ekspozycję przekonuje, że nie mamy do czynienia z jednym, uporczywie bronionym rodzajem sztuki. Np. koloryzmem "ojców założycieli". Niemniej - oni stanowią najgłębszy punkt odniesienia. Myślę tu o pokoleniu Wnuków, Studnickich, Żuławskich, Strzałeckim, Nacht-Samborskim, Wodyńskim, Horno-Popławskim. Po nich przychodzi pokolenie pierwszych uczniów (niekoniecznie wymienionych mistrzów), takich jak Ostrowski, Jackiewicz, Zabłocki, Pągowska, Łajming, Lasecki oraz młodszych: Bereźnicki, Cześnik, Radwański, Olszewski, Targońska, Bogusławski. Następnie - roczniki sześćdziesiąte i młodsze: Katarzyna Józefowicz, Branicka, Gliszczyński, Anna Królikiewicz, Nowicka-Grochal, Szczypka, Witkowski... Pomiędzy nimi trudno wykreślić spokojny harmonogram naśladowania, raczej jest to określanie się przez przeciwieństwo, osobowość, oryginalność.
Weźmy taki przykład: Władysława Jackiewicza i Mieczysława Olszewskiego łączy "matrix ciała", oczywiście kobiecego. Jeśli jednak obrazy Jackiewicza charakteryzuje powściągliwość formy, pewien rodzaj wstydliwości uczuć i medytacyjne zagłębienie w cud natury, to u Olszewskiego kobiece ciało jest gwałtowne, widowiskowe, rozwarte, wyzywające i wygłodniałe seksualnie. Inaczej ciało - ograniczone właściwie tylko do twarzy - traktuje Teresa Miszkin. Im bliżej dzisiejszości, tym trudniej znaleźć szacunek dla ciała.
Albo inaczej: jak znaleźć miejsca wspólne pomiędzy nasyconym japońskim spokojem malarstwem Włodzimierza Łajminga a wiecznie rozedrganą i poszukującą coraz to nowych form wyrazu twórczością Jerzego Krechowicza? Albo między powagą i nawet namaszczeniem "ojców założycieli" a bardzo częstą zjadliwością w widzeniu świata i sztuki ich późnych wnuków? Pomiędzy autentycznym kultem piękna Henryka Luli a upodobaniem w brzydocie Kazimierza Kalkowskiego? Pomiędzy rzeźbą monumentalną (Haupt, Gierada, Pidek) a plakatem (Walicki, Bogusławski, Okrassa)? Itd.
"Gdańskość" tej akademii jest umowna, podobnie jak akademizm. Albo też wieczne - a to już ułomność bądź umysłowa gnuśność krytyki - definiowanie jej poprzez odnoszenie wszystkiego do sopockich początków. Jakby tu w ogóle nie było rzeźby! Szkoła zresztą - dzięki młodym gniewnym dziś, a przyszłym dziekanom i rektorom jutro - trzyma rękę na pulsie sztuki. Nie dlatego, żeby koniecznie wiedzieć, gdzie bije jej serce i czy ma ona odpowiednie tętno, ale dlatego, że w dzisiejszym świecie inaczej nie da się istnieć. Sztuka coraz bardziej staje się medialna, czyli pośrednicząca. Szkoła daje artystom solidny warsztat, a nie wymyśla kolejnych -izmów.
Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku 1945 - 2005. Tradycja i współczesność. Muzeum Narodowe Oddział Sztuki Współczesnej, Pałac Opatów, Oliwa, ul. Cystersów 18.
Wystawa czynna do 30 stycznia 2006.