Na Śląsku żyły drapieżne koty rozmiarów niedźwiedzia. Zaskakujące odkrycie naukowców

Wykopaliska w Jaskini Biśnik w pobliżu wsi Smoleń w województwie śląskim dostarczyły naukowcom niezwykle bogatego materiału. Analiza szczątków prowadzona przez pracowników Uniwersytetu Wrocławskiego pozwoliła na zidentyfikowanie ponad 100 gatunków ssaków.

Odkrycie to potwierdziło także na potwierdzenie obecności trzech wielkich kotów z rodzaju Panthera: jaguara, lamparta i lwa plejstoceńskiego.

- To pierwsze tego rodzaju odkrycie na terenie Polski. Wcześniej podobne znaleziska odnaleziono na terenie Niemiec (ośrodek Mauer), Francji, Hiszpanii czy na wschodzie, w Rosji i dzisiejszej Gruzji (Jaskinie Kudaro) - mówi dr Adrian Marciszak, współautor zaskakującego odkrycia.

Szukali 20 lat

Próżno dziś na terenie Polski szukać wielkich kotów, które możemy znać z filmów przyrodniczych o afrykańskiej sawannie czy azjatyckiej dżungli. Największy dziś krajowy przedstawiciel rodziny kotów, ryś, osiąga rozmiary sporego psa. Daleko mu więc do pumy czy lamparta, o lwie nie wspominając.

Zobacz: Zoo w Chorzowie [cennik, godziny otwarcia]

Odkrycie w Jaskini Baśnik jest rezultatem trwających od 20 lat wykopalisk. Badania, prowadzone pod kierunkiem prof. Krzysztofa Cyrka z Instytutu Archeologii Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu dostarczyły niezwykle bogatego materiału dokumentującego historię człowieka na tle przemian przyrodniczych w ostatnich 350-300 tys. lat.

Jaguary i lamparty na Śląsku
Wśród zachowanych szczątków stwierdzono obecność trzech wielkich kotów z rodzaju Panthera, będących przykładem klasycznego, wielkiego drapieżnika. Z Jaskini Biśnik pochodzą pierwsze i jak do tej pory jedyne stwierdzenia jaguara i lamparta z obszaru Polski.

Wymarły jaguar (Panthera gombaszoegensis) był masywnym, 150-200 kilogramowym kotem wielkości lwicy, który na kontynencie europejskim był obecny od ok. 2 mln lat.

Drugi ze znalezionych kotów to lampart (Panthera pardus), którego naukowcy określają mianem wszechstronnego i łatwo adaptującego się oportunisty. Był on bowiem wystarczająco mały, by przeżyć polując na niewielkie ofiary jak ptaki, małpy czy gryzonie i jednocześnie na tyle duży, by skutecznie bronić swojej zdobyczy i zabić zwierzę ważące blisko 900 kilogramów.

Kot wielkości niedźwiedzia
Ostatni z odkrytej "wielkiej trójki" to plejstoceński lew (Panthera spelaea), prawdziwy olbrzym o masie ciała dochodzącej do 500 kilogramów i rozmiarach krowy. W przypadku tego gatunku można mówić raczej o kocie rozmiarów dużego niedźwiedzia.

Oprócz kolosalnych wymiarów, kot ten odznaczał się również wyjątkowo silnie rozwiniętą muskulaturą i atletyczną budową ciała. Jego pojawienie się w Europie ok. 700 tys. lat temu miało obok wielu innych czynników, takich jak np. zmiany klimatyczne, niebagatelne znaczenie w ostatecznym wyginięciu jaguara w Europie i Azji.

Dlaczego tak silne i potężne drapieżniki zniknęły z tego rejony? Dr Marciszak tłumaczy to przede wszystkim zmianami klimatycznymi. - Nie można jednak wykluczyć wzajemncyh walk tych gatunków, problemów w dostępności schronienia czy pożywienia i działalności człowieka, choć wówczas to na pewno koty należały do drapieżników - nie na odwrót - mówi.

Spotkanie prehistorycznego jaguara?

Trudno wyobrazić sobie, aby to człowiek, który dziś sprawuje władzę w świecie zwierząt był odpowiedzialny za wyginięcie tego gatunku w Europie. - Nie nie ma co prawda pewności, że ówczesny człowiek miał relacje z tymi zwierzętami na teranch Polski, ale w Hiszpanii odkryto np. narzędzia krzemienne pochodzące z tego okresu. Tam również żyły te gatunki i to na półwyspie Iberyjskim znaleziono szczątki lwa pochodzące z tego okresu z wyraźnimi śladami cięć dokonanych przez człowieka. Czy jednak zostały one wykonane już po śmierci kota, trudno dziś powiedzieć - dodaje Marciszak.

Porównanie wielkości trzech wymarłych kotów z rodzaju Panthera z Jaskini Biśnik (od lewej do prawej): lew Panthera spelaea, jaguar Panthera gombaszoegensis i lampart Panthera pardus. Czerwona gwiazda pokazuje lokalizację Jaskini Biśnik na terenie Polski.