Nie lekceważ objawów choroby

O chorobach skóry, ich objawach i bardzo ważnej profilaktyce z dr. nauk medycznych Mariolą Wyględowską - Kanią, dermatologiem z Kliniki Dermatologii Śląskiej Akademii Medycznej rozmawia Krystyna Bochenek

KRYSTYNA BOCHENEK: Co to jest grzybica?

DOKTOR NAUK MEDYCZNYCH MARIOLA WYGLĘDOWSKA-KANIA: Jest chorobą, która może dotyczyć skóry, włosów, paznokci oraz błon śluzowych. Wywołują ją organizmy roślinne, pasożytnicze, przy czym wyróżniamy kilka jej odmian.

KB: Czy to jest częste schorzenie?

MW-K: Tak. Można powiedzieć, że grzybica stanowi bardzo duży problem zarówno epidemiologiczny, jak i społeczny. W ostatnim okresie odnotowujemy wzrost zachorowań na grzybice skóry. Niestety, grzybica ciągle jeszcze jest uważana przez pacjentów za chorobę wstydliwą. Wystąpienie jej kojarzy się ze złymi warunkami higienicznymi, w wyniku czego często chorzy odwlekają wizytę u lekarza. Tymczasem zlekceważenie pierwszych objawów choroby znacznie wydłuża i pogarsza wyniki leczenia.

KB: Jeśli chodzi o zachorowalność na grzybicę, czy ma tu znaczenie wiek pacjenta oraz płeć?

MW-K: Ani wiek ani płeć pacjenta nie mają większego znaczenia. Na grzybicę chorują zarówno dzieci, jak i osoby w podeszłym wieku. Chociaż trzeba podkreślić, że znacznie częściej rozpoznajemy grzybicę u osób starszych.

KB: Jakie czynniki mają wpływ na zachorowalność na grzybicę?

MW-K: Na rozwój zakażeń grzybiczych ma wpływ stosowanie materiałów syntetycznych w produkcji odzieży, obuwia, wydłużenie wieku, korzystanie z publicznych urządzeń kąpielowych, stosowanie przewlekle antybiotykoterapii, immunosupresji, niekorzystne warunki zawodowe oraz występowanie przewlekłych chorób wyniszczających.

KB: Czym charakteryzują się poszczególne rodzaje grzybicy?

MW-K: Grzybica skóry gładkiej (tułów, kończyny górne, dolne) najczęściej ma charakter owalnych pierścieniowatych ognisk szerzących się obwodowo. W części centralnej zmian widoczne jest niewielkie złuszczanie, natomiast na obwodzie występują drobne grudki i pęcherzyki.

Inny nieco obraz chorobowy występuje w grzybicy stóp. Wyróżniamy 3 postacie tej grzybicy: międzypalcową, potnicową oraz złuszczającą.

W przypadku grzybicy międzypalcowej zmiany najczęściej lokalizują się między 4 a 5 palcem stóp i mają charakter rumieniowo-złuszczających częściowo zmacerowanych ognisk z nadżerką w części centralnej.

W odmianie potnicowej występują liczne drobne pęcherzyki z towarzyszącym nieznacznym wysiękiem.

Natomiast w grzybicy złuszczającej przeważają ogniska nadmiernego rogowacenia z pojedynczymi popękaniami. Zmianom chorobowym może towarzyszyć różnie nasilony świąd i uczucie pieczenia.

Warto wspomnieć o jeszcze jednej grzybicy dotyczącej skóry owłosionej. Może ona mieć charakter powierzchowny lub głęboki. W postaci powierzchownej często manifestuje się nadmiernym złuszczaniem skóry lub zmianami w strukturze włosów (wypadanie, łamliwość). Natomiast w odmianie głębokiej charakterystyczne są guzowate nacieki zapalne.

KB: W jaki sposób można zachorować na grzybicę skóry owłosionej głowy i jak się ją diagnozuje?

MW-K: Do zachorowania może dojść poprzez bezpośredni kontakt z chorym lub pośredni, poprzez używanie wspólnych środków kosmetycznych i toaletowych. Rozpoznanie choroby, opiera się na ocenie dermatologicznej zmian, która winna być potwierdzona badaniem mikologicznym. Badanie to pozwoli na zidentyfikowanie rodzaju grzyba wywołującego zmiany chorobowe co znacznie ułatwi terapię.

Zwykle na wynik badania mikologicznego oczekuje się około 14 dni. Często zdarza się, że chory sam we własnym zakresie rozpoczyna leczenie nie wykonując uprzednio tego badania, co może prowadzić do późniejszych niepowodzeń w leczeniu.

KB: Wspomniała Pani, że zmiany grzybicze dotyczyć mogą również błon śluzowych.

MW-K: Tak. Zmiany w obrębie błon śluzowych wywołane są przez drożdżaki, najczęściej przez gatunek Candida Albicans. Dotyczyć mogą błony śluzowej jamy ustnej, języka, czerwieni wargowej, kątów ust oraz błon śluzowych narządów płciowych. Towarzyszy im z reguły ostry stan zapalny błon śluzowych oraz uczucie bólu i pieczenia. Jest to schorzenie często występujące u chorych na cukrzycę.

KB: Czy prawdą jest, że po leczeniu antybiotykami, niektóre osoby skarżą się na występowanie różnych dolegliwości, a nawet zmian grzybiczych?

MW-K: Rzeczywiście, u części pacjentów w trakcie lub po przewlekłej antybiotykoterapii występują zmiany w obrębie błon śluzowych jamy ustnej lub narządów płciowych o charakterze drożdżycy. U tych pacjentów należy pamiętać, że każde następne leczenie antybiotykiem powinno wiązać się z jednoczesnym włączeniem leczenia przeciwgrzybiczego.

KB: Co warto wiedzieć o grzybicy paznokci?

MW-K: Jest to jedna z częściej występujących grzybic. Może być spowodowana uciskiem mechanicznym np. przez obuwie. W schorzeniu tym zmiany zaczynają się najczęściej od wolnego brzegu płytki paznokciowej lub bocznych wałów. Płytka paznokciowa przybiera kolor żółto-brunatny, jest matowa, krucha, ulega zgrubieniu i rozwarstwieniu. Przebieg takiego schorzenia jest wieloletni, stanowi ono źródło zakażenia również dla otoczenia pacjenta.

Nieco inne objawy występują w przypadku zakażenia płytek paznokciowych przez drożdżaki. Z reguły zmiany chorobowe zaczynają się od zajęcia wałów bocznych paznokcia, które są obrzęknięte, bolesne i może wydobywać się treść ropna. W przypadku leczenia grzybicy stóp, grzybicy i drożdżycy paznokci należy pamiętać o stałej dezynfekcji obuwia.

KB: Czy grzybica paznokci pojawia się u dzieci?

MW-K: Tak, ale rzadko, Jest to raczej dolegliwość osób w podeszłym wieku. Odnotowujemy jednak pojedyncze przypadki zakażeń u dzieci, którym często towarzyszą schorzenia metaboliczne.

KB: Czy wszelkie zabiegi pielęgnacyjne, którym poddawane są paznokcie mogą sprzyjać powstaniu grzybicy?

MW-K: Tak. W przypadku braku zachowania podstawowych zasad higieny może dojść w trakcie wykonywania tego rodzaju zabiegów do zakażeń grzybiczych.

KB: Jeśli u pacjenta zdiagnozowano grzybicę paznokci, to czy płytkę paznokciową należy usunąć?

MW-K: Nie. Rzeczywiście istnieje jeszcze, szczególnie wśród pacjentów przekonanie, iż najlepszym leczeniem zakażonej płytki jest jej usunięcie. Obecnie nie wykonuje się tego typu zabiegu, gdyż w zupełności wystarczające jest leczenie farmakologiczne. Leczenie grzybicy paznokci jest jednak długotrwałe i wymaga dużej cierpliwości zarówno ze strony pacjenta, jak i lekarza. Aby uzyskać korzystny efekt terapeutyczny polegający na odroście prawidłowej płytki paznokciowej musi upłynąć wystarczająco długi okres czasu.

KB: Czy są jakieś metody zapobiegania grzybicy i drożdżycy paznokci?

MK: Przede wszystkim należy dbać o podstawowe zasady higieny osobistej, nie korzystać ze wspólnych ręczników, przyborów kosmetycznych, obuwia, zachować podstawowe środki ostrożności korzystając z publicznych łaźni, basenów itp. Należy pamiętać, że ciepło, wilgoć, maceracja naskórka sprzyja zakażeniom grzybicznym i drożdżakowym.

KB: Czy w przypadku wystąpienia jakichkolwiek zmian na skórze, można leczyć się samemu?

MK: Profilaktykę oczywiście można stosować samemu, ale jeżeli jednak zauważymy jakiekolwiek niepokojące zmiany na skórze należy udać się do dermatologa, nie licząc na to, że choroba ustąpi sama.

Oczekiwanie na samoistne ustąpienie zmian skórnych może znacznie pogorszyć rokowanie i leczenie.

KB: Czy łuszczycę można łączyć z grzybicą?

MK: Nie. Łuszczyca jest chorobą o zupełnie innej etiologii. Jest to choroba uwarunkowana genetycznie, cechuje się przewlekłym i nawrotowym przebiegiem.

KB: Czy opryszczka ma coś wspólnego z grzybicą?

MK: Opryszczka jest to schorzenie wirusowe, najczęściej występuje w obrębie skóry twarzy, czerwieni wargowej, błony śluzowej jamy ustnej oraz narządów płciowych. Przebieg opryszczki jest krótkotrwały, ale istnieje duża tendencja do nawrotów, które najczęściej pojawiają się w tym samym miejscu.

Dr nauk medycznych Mariola Wyględowska - Kania

Jest dermatologiem i wenerologiem. Pracuje w Klinice Dermatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Szpitalu Klinicznym im. dr. A. Mielęckiego w Katowicach. W Klinice prowadzi zajęcia dydaktyczne ze studentami IV roku Wydziału Lekarskiego tej uczelni. Od czterech lat pełni funkcję zastępcy ordynatora na oddziale miejskim. Od 2005 roku jest kierownikiem Przyklinicznej Poradni Dermatologicznej. Jest również opiekunem Studenckiego Towarzystwa Naukowego. Prace naukowe jej studentów były wielokrotnie nagradzane na konferencjach STN.

Dr Mariola Wyględowska - Kania jest absolwentką Śląskiej Akademii Medycznej, dyplom ukończenia studiów otrzymała w 1984 r. Od 1992 roku przez dwie kadencje była sekretarzem Sekcji Dermatochirurgii Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, obecnie jest członkiem zarządu sekcji.

Jej dorobek naukowy to ponad 80 prac naukowych, publikacje w czasopismach krajowych i zagranicznych.

Dr Mariola Wyględowska - Kania jest mamą 23-letnich bliźniąt: Justyny i Damiana. Oboje studiują.

W wolnych chwilach lubi odwiedzać targi staroci. Jej pasja to także turystyka.