Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Pamiętamy o niezłomnych. Pomorze uhonoruje Żołnierzy Wyklętych

Tomasz Chudzyński
Tomasz Chudzyński
Pamiętamy o niezłomnych. Pomorze uhonoruje Żołnierzy Wyklętych
Pamiętamy o niezłomnych. Pomorze uhonoruje Żołnierzy Wyklętych Piotrhukalo / Archiwum Polska Press
1 marca 1951 roku, po pokazowym procesie, rozstrzelani przez komunistów zostali przedstawiciele IV Zarządu Stowarzyszenia „Wolność i Niezawisłość”, z ppłk. Łukaszem Cieplińskim „Pługiem” na czele. Po latach, dzień tego sądowego mordu na działaczach WiN-u został przyjęty za symboliczną datę ogólnopolskiego uhonorowania Żołnierzy Wyklętych.

1 marca. Narodow Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych

Dziś Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. W całej Polsce odbywają się uroczystości poświęcone ludziom, którzy po zakończeniu II wojny światowej prowadzili walkę zbrojną i polityczną z władzami komunistycznymi. Związek Sowiecki, którego wojska znajdowały się na terenach Polski, uznawali za kolejnego, po Niemcach, okupanta.

- Łącznie w latach 1944–1956 w podziemiu niepodległościowym, w różny sposób, działało od 120 do 180 tys. ludzi – podkreślał w swojej książce „Bohaterowie z dołów śmierci” badacz Waldemar Kowalski. - Żołnierze podziemia niepodległościowego, zwanego też poakowskim (drugą konspiracją),mieli jasno sprecyzowany cel: odzyskanie przez Polskę pełnej suwerenności.

Drugą konspirację tworzyły oddziały zlikwidowanej Armii Krajowej, które nie złożyły broni, stawiające na walkę polityczną i wywiadowczą Stowarzyszenie WiN a także oddziały ideowo związane z ruchem narodowym. Przygotowywały się one do stworzenia struktur partyzanckich, które mogłyby być „uruchomione” w momencie wybuchu wojny Aliantów Zachodnich z Sowietami. Prowadziły także akcje zbrojne – ataki na posterunki milicji, więzienia i areszty UB.

Walka ta spotkała się z brutalną reakcją władz komunistycznych. Historycy szacują, że w starciach zbrojnych zginęło ok. 8,5 tys. członków II konspiracji, ok. 5 tys. ludzi stracono po pokazowych procesach i pochowano w nieoznakowanych grobach. Do tego należy doliczyć ok. 50 tys. żołnierzy AK aresztowanych i wywiezionych w głąb ZSRR jeszcze w latach 1944-45.Narodowy Dzień Pamięci o Żołnierzach Wyklętych odbywa się po raz 13. Sejm RP ustanowił to święto 3 lutego 2011 r. 


Pomorze uhonoruje Żołnierzy Wyklętych

Do 18 marca potrwają na Pomorzu uroczystości związane z Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Dziś jednak, 1 marca, będzie miała miejsca najważniejsza ich odsłona.

Upamiętnienie przedstawicieli niepodległościowego podziemia antykomunistycznego na Pomorzu będzie miało szeroki charakter - od koncertów, wystaw, naukowych debat, uroczystości oficjalnych, do biegów i gier terenowych, tzw. „Tropem Wilka”.

Druga konspiracja

Zbrojne, polityczne polityczne podziemie niepodległościowe, w latach 1944-1956 w liczyło, według szacunków badaczy, od 120 do 180 tys. ludzi. Tzw. drugą konspirację (przeciwko sowieckiemu okupantowi i władzom komunistycznym w Polsce) tworzyły oddziały zlikwidowanej Armii Krajowej, które kontynuowały walkę, a także oddziały ideowo związane z ruchem narodowym. Historycy szacują, że w starciach zbrojnych zginęło ok. 8,5 tys. członków II konspiracji, ok. 5 tys. ludzi stracono po pokazowych procesach i pochowano w nieoznakowanych grobach. Do tego należy doliczyć ok. 50 tys. żołnierzy AK aresztowanych i wywiezionych w głąb ZSRR jeszcze w latach 1944-45. Za ostatniego Żołnierza Wyklętego uznaje się Józefa Franczaka ps. Lalek, który zginął w obławie SB i ZOMO w październiku 1963 r.

Dr Marek Szymaniak, wicedyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, przewodniczący Rady Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie mówił o moralnym, etycznym imperatywie cechującym Wyklętych. Zdając sobie sprawę z przewagi wroga, podjęli walkę kierując się wewnętrznym poczuciem zapewnienia niepodległości, suwerenności ojczyźnie.

- To w 1945 roku, od niepodległościowej konspiracji Żołnierzy Wyklętych, rozpoczyna się polski, wieloletni opór wobec władzy komunistycznej - wynika ze słów dr. Marka Szymaniaka.

Wyklęci na Pomorzu

Zaznaczmy, w latach 1945-56 na Pomorzu według różnych szacunków, funkcjonowało ok. 70 organizacji niepodległościowych. Były to V Brygada Wileńska Armii Krajowej, Bojowy Oddział Armii, por. Stefana Pabisia ps. „Stefan” w ziemi kaliskiej, placówka WiN w Szczecinku oraz szereg niewielkich organizacji cywilnych, skupiających się na akcjach propagandowych, informacyjnych.

Przypomnijmy, odtworzona w 1946 r. w Borach Tucholskich przez mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszko” V Brygada Wileńska liczyła ok. 70 ludzi. Oddział wyróżniał się dużą mobilnością i skutecznością w partyzantce. - Prowadził permanentną ofensywę przypominającą działania dzisiejszych sił specjalnych - podkreślił w rozmowie z PAP dr hab. Piotr Niwiński, badacz dziejów podziemia antykomunistycznego z Uniwersytetu Gdańskiego.

Pod koniec listopada 1946 r. oddziały na Pomorzu zostały zdemobilizowane. - Po 1947 r. podziemie na tych terenach przestało być liczącą się siłą. Jego miejsce zajęły liczne organizacje młodzieżowe, kontynuujące działalność jeszcze w latach pięćdziesiątych - dodawał Piotr Niwiński w swoim artykule „Podziemie niepodległościowe na Pomorzu” zamieszczonym w biuletynie IPN (nr z marca 2017 r.).

Zaznaczmy, schwytani, skazani i zamordowani przez komunistów zostali mjr Szendzielarz, ppor. Henryk Wieliczko ps. „Lufa”, jeden z dowódców dywersyjnych patroli V Brygady, działający na Pomorzu. W 1946 r., w walce zginął ppor. Zdzisław Badocha, ps. „Żelazny”, dowódca 2. szwadronu 5. Wileńskiej Brygady AK, podczas walki z grupą operacyjną MO i UB w Czerninie, koło Sztumu. Symboliczny jest los Danuty Siedzikówny, Inki, sanitariuszki V Brygady, która została aresztowana w Gdańsku. Została stracona, razem z innym żołnierzem zgrupowania „Łupaszki”, Feliksem Selmanowiczem, ps. „Zagończyk”.

Przetrwał inny z dowódców pododdziałów V Brygady, ppor. Olgierd Christa ps. „Leszek”. Przeszedł on cały szlak bojowy V Brygady. Po odniesieniu ciężkiej rany, już na Pomorzu, musiał zrezygnować z walki zbrojnej. Ujawnił się w czasie amnestii z 1947 r., mimo tego został skazany na karę więzienia. Po zwolnieniu związał swoje życie z Pomorzem - został kreślarzem w Centralnym Biurze Biurze Konstrukcji Okrętowych w Gdańsku i kierownikiem działu administracyjnego stoczni w Gdyni .

Marcowe obchody

To właśnie z losami „Lufy” i „Leszka” związana jest dzisiejsza uroczystość w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. 1 marca o godz. 18:00 w sali konferencyjnej im. Jana Olszewskiego w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku odbędzie się bowiem koncert pt. „Piosenki z partyzanckiego notesu „Leszka” i „Lufy”.

- Na warstwę artystyczną koncertu złożą się utwory wojenne i partyzanckie zanotowane w notesie Olgierda Christy, który prowadził zapiski w 1946 r. w czasie walk na Pomorzu. Większość tekstów to piosenki żołnierskie i wojskowe powstałe w latach 1942-1944. Notes, będący ważną pamiątką związaną z walką wileńskich partyzantów z okupacją sowiecką na terenie północnej Polski w 1946 r. - informuje Muzeum II Wojny Światowej.

Zaznaczmy uroczystości związane z Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych potrwają do 18 marca (program w ramce obok). M.in. 5 marca ulicami Gdańska przejdzie II Gdański Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych (początek o godz.13.00) a Gdyni X Gdyński Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych (godz.15.30), organizowane przez Okręg Pomorski Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, Stowarzyszenie Gryf Pomorski, Młodzież Wszechpolską Okręgu Pomorskiego.

Pamięć o Wyklętych ma także swoją sportową, rekreacyjną odsłonę. Sopocką tradycją stał się już Bieg im. „Inki”, który w tym roku odbędzie się 4 marca. Zawody odbywać się będą na dystansach 2023 i 5000 m, a poprzedzi je (a także zakończy) wspólne śpiewanie pieśni żołnierskich. Na całym Pomorzu odbędą się również biegi, marsze terenowe pod hasłem „Wilczym tropem”.

Żołnierze V Wileńskiej Brygady AK. Stoją od lewej: ppor. Henryk Wieliczko „Lufa”, por. Marian Pluciński „Mścisław”, mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszko”,
Żołnierze V Wileńskiej Brygady AK. Stoją od lewej: ppor. Henryk Wieliczko „Lufa”, por. Marian Pluciński „Mścisław”, mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszko”, wachm. Jerzy Lejkowski „Szpagat”, por. Zdzisław Badocha „Żelazny” NAC

Pomorskie wydarzenia upamiętniające Żołnierzy Wyklętych

1 marca, godz. 17:00 Gdańsk: uroczysty Apel Pamięci wraz ze złożeniem kwiatów pod pomnikiem Żołnierzy Wyklętych (skrzyżowanie ulic 3 Maja i gen. J. H. Dąbrowskiego). Następnie złożenie kwiatów i zapalenie zniczy na grobach Danuty Siedzikówny "Inki" i Feliksa Selmanowicza "Zagończyka" na cmentarzu Garnizonowym.

1 marca, godz. 12:00, Sopot: uroczystości pod pomnikami Żołnierzy AK i Sanitariuszki Inki przy ul. Armii Krajowej, z udziałem wojskowej asysty honorowej z gdyńskiego garnizonu Marynarki Wojennej RP.

1 marca, godfzin. 17:30, Gdańsk: msza św. połączona z uroczystością odsłonięcia Serca dla "Inki" w kościele pw. św. Brygidy w Gdańsku. Po nabożeństwie koncert pieśni patriotycznych w wykonaniu: Marii Krueger-Milej, Emilii Chyły, Moniki Misiąg, Anny Rocławskiej-Musiałczyk.

1 marca, godz. 16:00, Gdańsk: kilkunastu działaczy podziemnej Solidarności i opozycji demokratycznej z czasów PRL, w ramach obchodów Narodoweog Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych, otrzyma odznaczenia, m.in. Ordery Krzyża Niepodległości i inne odznaczenia państwowe. Uroczystość odbędzie się w historycznej Sali BHP dawnej Stoczni Gdańskiej (al. Popiełuszki 8). Odznaczenia wręczy wojewoda pomorski Dariusz Drelich.

1 marca, godz. 18:00, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku: koncert Piosenki z Partyzanckiego Notesu "Leszka" i "Lufy".

1 marca, Puck: bieg pamięci Żołnierzy Wyklętych "Tropem Wilczym".

1 marca, Rumia: konkursy dla uczniów SP nr 9 w Rumi: historyczno-plastyczny oraz quiz historyczny.

1 marca, Suchy Dab k. Tczewa: obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w gminie Suchy Dąb. W programie: finał konkursu poświęconego Franciszce Pomarańskiej "Błyskawicy" oraz wykład dot. Żołnierzy Wyklętych.

1 marca, Sztum: IX Rajd Pieszy "Szlakiem Żołnierzy Wyklętych na ziemi sztumskiej".

2 marca - 27 maja, Kartuzy: IX Kartuskie Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. W ramach obchodów odbędą się: wykłady dr. hab. Piotr Niwińskiego (IPN Gdańsk), prezentacja wystawy "Żołnierze Wyklęci. Podziemie niepodległościowe 1944 - 1963", VII Kartuski Bieg Żołnierzy Wyklętych.

3 marca, Gdańsk: X Wojewódzki Konkurs o Żołnierzach Wyklętych. Organizatorem konkursu jest SP nr 65 im. Alfa Liczmańskiego w Gdańsku.

3 marca, Miłocin: spotkanie "Milicja Obywatelska a Niezłomni" z dr. Michałem Sywulą, autorem książki "Milicja Obywatelska w województwie gdańskim 1945 - 19349". Spotkanie odbędzie się w Domu Podcieniowym Miłocin Herzberg (Miłocin 8) o godzinie 17:00.

5 marca, Borzytuchom, godz. 12:00: "Tropem Wilczym". Bieg i Marsz Nordic Walking Pamięci Żołnierzy Wyklętych . Wydarzenie pod patronatem Oddziału IPN w Gdańsku.

16 marca, Gdańsk: promocja przewodnika "Śladami żołnierzy V Wileńskiej Brygady Armii Krajowej w Trójmieście w rocznicę akcji ekspropriacyjnej na Pocztę Polską w Gdańsku Oliwie.

18 marca, Gdynia Wielki Kack: gra terenowa "Tropem Wilczym". Start o godzinie 9:00.

Polecjaka Google News - Dziennik Bałtycki
emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Pamiętamy o niezłomnych. Pomorze uhonoruje Żołnierzy Wyklętych - Dziennik Bałtycki

Wróć na gdansk.naszemiasto.pl Nasze Miasto