Piąte urodziny Forum Gdańsk w cieniu sporów. Choć centrum handlowe na dobre wpisało się w krajobraz miasta, nadal budzi duże emocje

Forum Gdańsk otwarte zostało 26 maja 2018 roku. Zlokalizowane jest w pobliżu Głównego Miasta, w bezpośrednim sąsiedztwie Drogi Królewskiej. Każdego dnia odwiedza je kilka tysięcy osób. Jego architektura charakteryzuje się nowoczesnym designem, z dużymi przeszklonymi powierzchniami i przestronnymi wnętrzami. Forum stanowi popularne miejsce spotkań zarówno dla mieszkańców miasta, jak i turystów. Wśród najważniejszych sklepów i marek dostępnych w Forum Gdańsk można wymienić zarówno krajowe, jak i międzynarodowe marki odzieżowe, kosmetyczne, elektroniczne oraz spożywcze. Centrum handlowe stawia również na organizację różnych wydarzeń, takich jak koncerty, wystawy czy pokazy mody. Tyle oficjalnego opisu, bo o wiele ciekawsze są okoliczności powstania Forum.

W okresie PRL na Targu Siennym i Targu Rakowym działał dworzec PKS. Po transformacji w 1989 r. otwarto rynek z tzw. krokodylami - blaszanymi stoiskami. To tam Kazik Staszewski nagrał swój teledysk do piosenki pt. „Jeszcze Polska”. Oczekiwania klientów były coraz bardziej wymagające, więc teren miejski wydzierżawiono pod halę handlową - Gildia. Wstęgę przecinał w 1994 r. prezydent Gdańska Tomasz Posadzki. Budynek natomiast poświęcił ksiądz prałat Henryk Jankowski. Byli też wiceprezydenci Gdańska Henryk Woźniak i Ryszard Gruda oraz przewodniczący Rady Miasta Paweł Adamowicz. Teren Targu Rakowego i Targu Siennego pozostawał niewykorzystany - lwią część zajmował parking dla samochodów. Gildia - po początkowych sukcesach - też traciła klientów, bo powstawać zaczęły hipermarkety z galeriami.

O tym, że dni Gildii są policzone, wiedziano już na początku tego wieku. Przystąpiono wtedy do zmiany planu zagospodarowania terenów od ul. 3 Maja po Wały Jagiellońskie. Tak na jednej z komisji RMG zmiany w planie w 2004 r. przedstawiał Marek Piskorski, dyrektor Biura Rozwoju Gdańska.

- Główna część tego planu to przeznaczenie na cele ośrodka handlowo - usługowego, tzw. ING [to potencjalny inwestor z tamtego okresu przyp. red.]. Swego czasu był a umowa z tym holenderskim inwestorem obejmujący cały obszar od ulicy Wały Jagiellońskie, Bramy Wyżynnej aż do ul. 3 Maja łącznie z pasem kolejowym - wyjaśniał Piskorski.

- Targ Sienny po części został wyłączony z zabudowy, mianowicie utworzono plac przed Bramą Wyżynną, obudowano od północy i południa pierzeją. Pierzeja od północy nawiązuje do dawnego kunsztu wodnego na Kanale Raduni. Od strony zachodniej pierzeje tego planu stanowi Kanał Raduni. W rejonie dyrekcji Poczty zachowana jest dominanta wysokościowa, ale znacznie obniżona w stosunku do pierwotnego pomysłu holenderskiego, będzie ona bardzo minimalnie wystawać ponad zabudowę, która jest tam strefowo oznaczona. Ta zabudowa generalnie nawiązuje do wysokości, która wyznacza Bank Rzeszy, obecnie NBP - mówił Piskorski.

Aby powstało Forum Gdańsk, władze miasta podjęły decyzję o wyburzenie obu hal Gildii. Warunkiem inwestora Forum Gdańsk przed podpisaniem umowy z miastem było jak najszybsze wyburzenie tego kompleksu. Wyburzenie pierwszego z budynków nastąpiło w 2011 roku. Gildia przeniosła się na Zaspę.

Pierwotny projekty zabudowy Targu Siennego i Rakowego nie wzbudzał negatywnych reakcji. Na wstępnych wizjach widać było ogromny potencjał możliwość powstania nowej miejskiej zabudowy. Jednak zmiany w projekcie spowodowały, że powstało jednolite, zwarte centrum handlowe. To wywołało spory sprzeciw społeczny. W związku z budową zorganizowano nawet tuż przed rozpoczęciem budowy pożegnanie widoku na Główne Miasto. Budynki Forum na dobre zasłoniły panoramę od strony Biskupiej Górki. Czarę goryczy przelała kwestia zabudowy Kanału Raduni. Przewidziano tam podwójne dno. Właściwy Kanał Raduni znajduje się pod sztucznym ciekiem.

Jeszcze podczas budowy aktywiści alarmowali, że jest niszczony kilkusetletni zabytek. Władze Gdańska i inwestorzy twierdzili, że kanał będzie otwarty. Natomiast stworzenie drugiego dna było niezbędne do powstrzymania nieprzyjemnego zapachu. Ostatecznie konserwator zdecydował się nałożyć karę 500 tys zł. Sprawa trafiła nawet do sądu.

Pierwotni centrum handlowe miało zostać otwarte 16 maja, ale obiekt nie uzyskał pozwolenia na użytkowanie. Ostatecznie otwarcie zostało przełożone na 26 maja.

W ramach inwestycji zbudowano także Kunszt Wodny. Budynek jednak nie doczekał się do dzisiaj otwarcia. W obiekcie będzie miał swoją siedzibę Instytut Kultury Miejskiej. Wartość inwestycji wyniosła ok. 19 mln zł netto. Pierwotnie Kunszt miał być miejscem koncentracji wycieczek wyruszających na spacer po Gdańsku. Koncepcję jednak zmienił po przegranym konkursie pn. Europejska Stolica Kultury w 2013 roku Paweł Adamowicz, ówczesny prezydent Gdańska. Postanowiono urządzić tam siedzibę IKM, czyli nadzwyczajnej instytucję, która wspierała miasto we wspomnianym wydarzeniu i po przegranym konkursie de facto powinna zostać rozwiązana.

Co ciekawe, Forum pomimo upływu pięciu lat jest przedmiotem poważnych sporów na linii Prawa i Sprawiedliwości oraz rządzących miastem. Nieco ponad rok temu działacze PiS zarzucili władzom miasta niegospodarność. Poseł Kacper Płażyński z PiS wysłał do prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa w związku z budową Forum Gdańsk.

ZOBACZ TEŻ: Uwaga kierowcy! Za parkowanie w Centrum Handlowym Forum Gdańsk zapłacimy więcej. Tyle wynoszą nowe stawki

Według posła miasto na tej inwestycji odzyskało jedynie wart 19 mln zł w postaci budynku Kunsztu Wodnego, choć do spółki z prywatnym inwestorem wniosło grunt wart ok. 140 mln zł. W tym roku natomiast poseł PiS przekazał do prokuratury dokumenty, z których jego zdaniem wynika, że miasto zaniżyło wartość gruntu. Z tego powodu, zdaniem posła, budżet mógł stracić nawet 250 mln zł.

Władze miasta w obu tych przypadkach nie mają sobie nic do zarzucenia. Kwestie wyjaśniały m.in. na specjalnej sesji rady miasta. Co ciekawe w trakcie tych sporów Forum Gdańsk zostało sprzedane. Od 19 grudnia 2022 r. ma nowego właściciela. Jest nim międzynarodowy fundusz inwestycyjny NEPI Rockcastle. Transakcja opiewa na 250 mln euro, w co wliczona została spłata wszystkich nieuregulowanych długów.

Na koniec warto podkreślić jedną istotną kwestie. To jeszcze nie koniec inwestycji na terenie Targu Rakowego i Targu Siennego. W planach, choć jednak mocno odłożonych w czasie, jest jeszcze budowa biurowców. Mają one powstać pomiędzy budynkiem Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej, a ul. 3 Maja. Inwestycja zostanie zrealizowana dokładnie na płycie nad torami kolejowymi.