Pomorski konserwator zabytków wpisuje do rejestru zabytków przedwojenny Cmentarz Brętowski w Gdańsku. Proboszcz mówi „nie”

Igor Strzok przychylił się do wniosku Rady Dzielnicy Wrzeszcz Górny, zawartego w uchwale z października 2020 r., o ochronę konserwatorską cmentarza należącego do parafii Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Gdańsku. Na 2,5-ha terenie pozostało kilkadziesiąt pomników nagrobnych, reprezentujących różne style architektoniczne.
Zmarłych chowano w tym miejscu od 1904 do 1947 r. Oficjalnie nekropolię zamknięto w 1956 r.

– Do dzisiaj zachowała się jedynie część od strony ulicy Słowackiego, na nieistniejącym fragmencie stoją kościół i garaże. W pobliskim lesie znajdowała się część cmentarza, na którym chowano dzieci. To właśnie tam dzieje się akcja popularnej powieści Pawła Huelle„Weiser Dawidek” – informuje Marcin Tymiński, rzecznik prasowy Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku.

W uzasadnieniu do uchwały radni dzielnicy podkreślili konieczność ochrony terenu przed rozproszeniem i dalszym niszczeniem. Ich intencją było nałożenie na właściciela „wyższego rygoru wywiązywania się z obowiązków wynikających z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami”. Radni w szczególności zwracają uwagę na prace budowlane prowadzone w obrębie samego cmentarza oraz w jego sąsiedztwie, które przyczyniły się do przemieszczania nagrobków, a nawet ich zasypywania.

– Cieszymy się z decyzji konserwatora, która podwyższy formę ochrony z gminnej ewidencji na wojewódzki rejestr zabytków – mówi autor uchwały Wojciech Chmielewski, radny Wrzeszcza Górnego. – To, na czym szczególnie nam zależy, to uporządkowanie części znajdującej się za kościołem, na której pochowane są dzieci. W tym wypadku można mówić o wysokim stopniu dewastacji. Co jakiś czas odkrywany jest tam kolejny nagrobek, który wyłania się z gruntu. Niestety, brakuje tam najzwyklejszych, regularnych prac porządkowych.

Na wpis do rejestru nie zgadza się proboszcz. Zapowiada odwołanie od tej decyzji.

– Cmentarz zostanie zabytkiem, ale czy pójdzie za tym dodatkowe finansowanie na jego utrzymanie? Można spodziewać się, że nic takiego nie nastąpi, a na parafię zaczną być nakładane obowiązki, które będą ponad nasze możliwości finansowe. Nie stać nas na wymianę nagrobków – mówi ks. Tadeusz Chajewski. – Cmentarz jest wysprzątany, wykonaliśmy alejkę przez jego środek, zagospodarowaliśmy grobowiec dawnych proboszczów. Co więcej można zrobić? Żadne decyzje nie są ze mną konsultowane, dlatego zamierzam odwołać się od postanowienia konserwatora.

W uchwale rady dzielnicy czytamy, że Cmentarz Brętowski jest świadectwem polskości dawnych przedmieść Gdańska oraz tragedii w postaci licznych pochówków dziecięcych przypadających na lata 40. XX w. Większość pochowanych osób ma polsko lub kaszubsko brzmiące nazwiska.