Rocznica wyświęcenia Carla Marii Spletta na biskupa w Wolnym Mieście Gdańsku

Biskup Splett to kontrowersyjna w historii Gdańska postać. Urodzony 17 stycznia 1898 r. w Sopocie i ochrzczony w wierze katolickiej w kościele katedralnym św. Trójcy w Oliwie 10 lipca 1921 r. w Pelplinie otrzymał święcenia kapłańskie i od razu wyjechał na studia do Rzymu.

Biskupi paliusz dla ks. Sławoja Leszka Głódzia.

Po trzech latach wrócił do Gdańska, gdzie pełnił posługę pasterską w różnych parafiach, a po rezygnacji w 1938 r. biskupa Edwarda O'Rourke, mianowany został przez papieża głową diecezji gdańskiej. Co ciekawe, nominacja ta zyskała poparcie już wówczas hitlerowskich władz Gdańska.

Ta przychylność nie pomogła w zatrzymaniu represji Gestapo po wybuchu wojny wobec katolickich księży na Pomorzu, mimo spotkania z Albertem Marią Forsterem, gauleiterem gdańskiej NSDAP. Z ok. 450 aresztowanych duchownych, w tym ks. Bronisław Komorowski, Franciszek Rogaczewski, Marian Górecki, Bernard von Wiecki, Robert Wohlfeil, Ernst Karbaum i Walter Hoeft ponad dwustu zabito. Jak relacjonował po wojnie w 1949 r. papieżowi: - W odpowiedzi na moje zapytanie Gestapo odpowiedziało, że Kardynał Hlond wezwał na falach radia watykańskiego polską ludność do oporu i że Gestapo musi temu przeciwdziałać. Powiedziano mi, że Kardynał Hlond wezwał Polaków do organizowania się pod przywództwem księży i nauczycieli. Stąd liczni księża i nauczyciele zostali aresztowani i straceni lub zamęczeni w najstraszliwszy sposób.

Kontrowersyjność biskupa Spletta oddaje jego list pasterski, wydany na początku września: W tej historycznej godzinie dziejowej nie zapomnijmy podziękować Bogu najwyższemu i prosić go o dalsze błogosławieństwo dla przyszłości, Führera, narodu i ojczyzny - pisał do gdańskich wiernych. Polskie organizacje oskarżały go także o zwalczanie polskości w podległych diecezjach, przed i w czasie wojny.

Z drugiej strony, niewydanie zakazu sprawowania mszy w języku polskim spowodowało, że kolejni księża trafiali do katowni Gestapo - winą za to naziści obarczali właśnie biskupa Spletta. W późniejszym okresie wojny biskup - już wówczas chełmiński - sam spowiadał po polsku. Dodatkowo Splett pomagał ukrywającym się Polakom i wspomagał finansowo rodziny zamordowanych księży. Gdy zaś wojna zbliżała się ku końcowi niemiecki biskup zrezygnował z propozycji wyjazdu na ewakuacyjnych statkach.

20-lecie posługi kapłańskiej abp Głódzia.

W kwietniu, a potem ponownie 9 sierpnia 1945 r. Splett został aresztowany. 1 lutego 1946 r. Specjalny Sąd Karny w Gdańsku skazał Spletta na mocy dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców narodu polskiego na osiem lat więzienia. Biskup usłyszał m.in. zarzuty działania na szkodę Państwa Polskiego i duchowieństwa katolickiego oraz ludności cywilnej zakazując udzielania sakramentów w języku polskim, głoszenia kazań i śpiewania po polsku, usuwając z kościołów polskie napisy, emblematy i chorągwie oraz odmowę przyjęcia na stanowiska polskich księży wracających z obozów koncentracyjnych, o ile nie byli zapisani na listę narodowościową niemiecką (volkslistę).
Uwięzienie we Wronkach minęło w karcerach i izolatkach, gdzie był szykanowany, fizycznie i psychicznie dręczony oraz poniżany. Po zwolnieniu, do 1956 r. był przetrzymywany w klasztorach w Starym Borku i w Dukli. W 1957 r. wyjechał do Düsseldorfu, gdzie z nominacji Piusa XII, był duszpasterzem gdańszczan zamieszkałych w RFN i formalnie wciąż biskupem diecezji gdańskiej. Tam zmarł 5 marca 1964 r.

Pisząc tekst korzystałem z materiałów Akademii Rzygaczy, Tygodnika Powszechnego, Diecezji Gdańskiej i Die Zeit.