Szejk Kataru patronuje gdańskiej wystawie

- W Zielonej Bramie, od lipca do września, zostanie zorganizowany pierwszy europejski pokaz akwarel, które muzeum w Katarze kupiło w 2009 roku na aukcji w Londynie - mówi dyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku Wojciech Bonisławski. - Akwarele ze sztambucha burmistrza Barłomieja Schachmanna poddawane są obecnie konserwacji w Anglii. Ich pierwsza prezentacja odbędzie się w Turcji w Istambule. Natomiast pierwszy europejski pokaz Katarczycy chcą zrobić w Gdańsku. Muzeum w Katarze nawiązało już z nami kontakt. Wystawa odbędzie się pod patronatem szejka Kataru, który zapewne osobiście się tu zjawi. Dwa dni temu odwiedziła nas jego wysłanniczka, historyk sztuki doktor Olga Nefedova. Miniaturowe akwarele z kolekcji gdańskiego burmistrza to unikatowa rzecz, dzieła, jakich dotąd w Polsce nie było. Mają szczególne znaczenie dla Gdańska, chociaż ukazują życie Turcji.

Album pochodzi z 1590 roku i został zamówiony przez Bartłomieja (Bartholomäusa) Schachmanna, najprawdopodobniej podczas jego podróży. Barwne akwarele przedstawiają stroje oraz scenki z życia codziennego, z terenu imperium otomańskiego: Konstantynopola, Syrii, Persji, Kairu oraz wysp greckich: m.in. Patmos, Rodos i Krety.
- Albumy czy sztambuchy z rysunkami miejsc, które się odwiedzało, i z wpisami zaprzyjaźnionych podczas podróży osób były wówczas bardzo popularną formą pamiątki z dalekich i bliższych wypraw - opowiada Magdalena Mielnik z Muzeum Narodowego w Gdańsku. - Ten zawiera kilkadziesiąt akwareli. Pokazane scenki ukazują zwyczaje niemal z każdej dziedziny życia - jest procesja ślubna, pogrzeb, wizerunek kobiety, którą skazano za fałszywe świadectwo w oskarżeniu o cudzołóstwo. Jest także pokazany mężczyzna dokarmiający psy, i niewiasty idące do łaźni. Można zobaczyć mieszkańców Turcji różnych stanów, od arystokracji po niewolników, oglądamy też stroje chrześcijan i Żydów, zamieszkujących otomańskie imperium. Bliski Wschód fascynował mieszkańców zachodniej i północnej Europy może nawet bardziej niż dzisiaj, ale podobne albumy, zachowane do dzisiaj, należą do rzadkości.

W zbiorach gdańskiej biblioteki PAN znajduje się sztambuch Schachmanna, w którym znajdują się wpisy z podróży do Włoch. Zobaczyć w nim można między innymi stroje mieszkańców Sieny.

Wystawa w Zielonej Bramie miałaby przybliżyć nigdy przedtem niepokazywane w Polsce i Europie dzieła sztuki, w kontekście zabytków z kolekcji Muzeum Narodowego w Gdańsku. Jej celem jest wskazanie na mecenasowskie aspiracje bogatego mieszczaństwa gdańskiego. Wystawie towarzyszyć będzie sesja naukowa. Roboczy tytuł przygotowywanej wystawy brzmi "Gdańszczanin w podróży".

Co ważne, największe związane z ekspozycją koszty, czyli transport oraz ubezpieczenie wystawianych dzieł, pokryje strona katarska. Czyli - szejk zapłaci...

Bartłomiej Schachmann - jeden z najbardziej zasłużonych dla Gdańska burmistrzów.

Schachmannowie pochodzili z Węgier. Król Ferdynand I nadał im szlachectwo i herb (na tarczy herbu dwukrotnie powtarza się motyw szachownicy). Bartłomiej (urodzony w 1559 roku), podobnie jak jego ojciec, był kalwinem. Od 1594 roku był rajcą w Radzie Miasta Gdańska, a od 1605 roku piastował funkcję jednego z burmistrzów. Bajecznie bogaty, miał znajomości w świecie, był też wszechstronnie wykształcony. Był współinicjatorem budowy: fontanny Neptuna, Wielkiej Zbrojowni i Złotej Bramy. Kolekcjonował książki, dzieła sztuki i wspaniałe zbroje. Jak podaje prof. Jerzy Samp, Schachmannowi udało się zdobyć od Stanów Pruskich nawet wielką pieczęć krajową. Zmarł w 1614 roku. Pochowano go w kościele Mariackim. Kiedyś jego posąg konny w autentycznej zbroi był ozdobą Wielkiej Zbrojowni.