Wszyscy jesteśmy Hamletami. Początek XVI Festiwalu Szekspirowskiego

Co roku zastanawiam się, czym zaskoczą nas tym razem inscenizatorzy ze świata? Jak wiadomo, twórcy bezceremonialnie poczynają sobie z wiekowym mistrzem ze Stratfordu. Zapewne i tym razem będą eksperymentować z tekstami czcigodnego Williama.

Jako wyjątkowe wydarzenie zapowiada się spektakl awangardowego rosyjskiego twórcy, Konstantina Bogomołowa, pod prowokującym tytułem "Lir. Komedia". Spektakl zrealizowany został w Teatrze Prijut Komedianta w Petersburgu. Konstantin Bogomołow jest jednym z najbardziej ekscytujących współczesnych twórców filmowych i teatralnych w Rosji. W roli tytułowej zobaczymy tragikomiczną aktorkę Rosę Khairulin związaną z moskiewskim Teatrem Studio Tabakowa.
Przyjedzie też "Hamlet" Dejana Projkowskiego z teatru w Skopje. To pierwsze przedstawienie z Macedonii w historii Festiwalu Szekspirowskiego. Jego inscenizacja stanowi współczesną próbę odczytania szekspirowskiego tekstu przez pryzmat najnowszej bałkańskiej historii. Przedstawienie prezentowane w Wielkiej Brytanii miało znakomite recenzje. Aktorzy otrzymali szereg pochwał za świetne kreacje, przede wszystkim wyróżniono Dejana Lilica - grającego tytułową rolę.

Kolejnym twórcą wielkiego formatu jest Silviu Purcrete, na stałe mieszkający we Francji, który tym razem wraz z zespołem Teatru Narodowego z Craiovej, zaprezentuje "Burzę". Silviu Purc„rete nazywają samotnikiem z Paryża, choć, jak zapewnia, nie jest pustelnikiem a jedynie wagabundą. Jego spektakle gościły na poprzednich edycjach Festiwalu Szekspirowskiego. Oglądaliśmy "Wieczór Trzech Króli", "Tytusa Andronikusa" i "Miarkę za miarkę".
W jednym z wywiadów Silviu Purc„rete powiedział "Dziennikowi Bałtyckiemu" - Szekspir to enigma. Prawdopodobnie wcale nie istniał. Być może było więcej osób, które napisały niektóre sztuki przypisywane Williamowi. To był fantastyczny moment w historii literatury - okres elżbietański. Jeżeli byśmy nie wiedzieli, że istniał Ben Jonson, Christopher Marlowe moglibyśmy przypuszczać, że jedna osoba była autorem wszystkich sztuk. Więc trudno powiedzieć, czy rzeczywiście Szekspir jest autorem tych 37 dramatów. Ale, na pewno była to specjalna gwiazdka na niebie. Szekspir jest ciągle współczesny, tak samo jak tragedie greckie. W wizji Purc„rete wyspa Prospera staje się czymś na kształt snu na jawie starego zmęczonego człowieka, który desperacko próbuje pogodzić się z tym zagmatwanym światem.

Z niecierpliwością czekam na "Hamleta" w reżyserii Luka Percevala. W 1976 roku 19-letni Luk Perceval zobaczył trzyminutowe nagranie "Umarłej klasy" Tadeusza Kantora. Nie zrozumiał ani słowa, ale wiedział, że ogląda coś rewolucyjnego. Po kilku latach miał już własny teatr śmierci. Wspólnie z Guyem Joostenem założył w 1984 niezależną grupę Blauwe Maandag Compagnie (Kompania Niebieskiego Poniedziałku), która stała się awangardą artystycznego przewrotu w Belgii (tzw. flamandzkiej fali). Trójmiejscy miłośnicy Szekspira pamiętają zapewne jego "Otella" - piękną opowieść o przemijaniu i miłości niemożliwej.
"Hamlet" Luka Percevala (Thalia Theater z Hamburga) to podobno wybitny spektakl, chociaż niektórych może zbulwersować, gdyż pojawia się w nim nagość. Hamlet, grany przez dwóch aktorów, jest tu symbolem człowieka rozdartego między rozsądkiem a uczuciem, prawdą a kłamstwem.
Fundacja Theatrum Gedanense już wcześniej chciała sprowadzić ten spektakl, ale pojawiły się problemy techniczne. Scenografia ważąca 5-6 ton nie stała na scenie, lecz była zawieszona pod sufitem. W tym roku reżyser razem ze scenografem przygotowali nową scenografię. Postać Hamleta grana jest przez dwóch aktorów, co podkreśla targający bohaterem konflikt wewnętrzny.

Adam Walny zaprezentuje dwie lalkowe inscenizacje oparte na "Hamlecie". Miejscem akcji pierwszej "SMS" (Szekspirowska Miniatura Sceniczna) nie są komnaty Elsynoru, lecz… wypełnione wodą akwaria, w których żyją odizolowane postacie dramatu. To już było, pamiętam spektakl łotewskiego Teatru Liepaja, który pokazał interesującą historię najsłynniejszych kochanków z Werony - "Romeo i Julia. MIt". Reżyser Galina Poliuszuk akcję umieściła częściowo w... akwarium.
Z kolei w przedstawieniu "Opus Hamlet" główne role przejmują instrumenty. Grzechotanie, dzwonienie i stukot przełamują bariery językowe, a pośród tej symfonii dźwięków lalki i muzyka odtwarzają słynną opowieść o przyjaźni, życiu i śmierci na duńskim dworze. Ten spektakl również jest odpowiedni dla dzieci.
"Hamlet" Teatro del Lemming stanowi studium relacji jednostki z władzą. - W demokracji każdy obywatel powinien mieć władzę, ale tak naprawdę wszyscy jesteśmy Hamletami, czujemy się samotni i bezsilni - zupełnie jak duński książę - zapewniają twórcy.

Festiwalowi towarzyszy ogólnopolski Konkurs na Najlepszą Inscenizację Szekspirowską danego sezonu artystycznego, nagroda Złotego Yoricka. Wyłonieni zostali trzej finaliści. Zwycięzcę poznamy ostatniego dnia Festiwalu. O nagrodę powalczą "Makbet" w reżyserii Marcina Libery (Teatr Współczesny ze Szczecina), "Król Ryszard III" w reż. Grzegorza Wiśniewskiego (Teatr im. Stefana Jaracza z Łodzi) i "Burza" w reż. Mai Kleczewskiej (Teatr Polski im. Hieronima Konieczki z Bydgoszczy). Ale festiwal to nie tylko spektakle, to także bogaty program edukacyjny. Wykłady szekspirologów: prof. Tom Clayton z Uniwersytetu w Minnesocie rozprawi się z tematem "Książę Hamlet, człowiek na wszystkie pory roku podczas zimy swej goryczy",
prof. Jerzy Limon opowie o "Teatrze dwóch czasów" w odniesieniu do budowy Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, prof. Jay L. Halio z Uniwersytetu w Delaware poruszy temat "Wybory Hamleta".
- Program w tym roku jest bardzo różnorodny: mamy wystawę, performance, kabaret, filmy, przedstawienia szkół teatralnych i monodram - powiedziała Anna Szynkaruk-Zgirska, koordynator promocji. - Jest też słuchowisko radiowe "Hamlet" w reżyserii Waldemara Modostowicza. Zaprezentujemy je raz w Teatrze w Oknie i raz w Gdyni na łące w Kolibkach.

W Gdańsku pojawili się już pierwsi artyści - wprost z Festiwalu Szekspirowskiego w czeskiej Ostrawie przyjechali aktorzy brytyjskiej grupy Parrabbola, którzy, w ramach projektu unijnego Discovering Theatrelands, realizowali tam swoją "Zimową Opowieść" z uczestnikami z Polski i Czech.

Uroczysta inauguracja XVI Międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego nastąpi 27 lipca o godz. 19.