Gdański Areopag 2009: ruszyła debata o wolności na Ołowiance

W piątek, 3 kwietnia debatą w sali filharmonii na Ołowiance rozpoczęła się wiosenna odsłona Areopagu. Tym razem zastanawiano się nad rolą i prawem do wolności. Wśród zaproszonych autorytetów zasiedli były premier Jerzy Buzek, pisarz i historyk literatury Stefan Chwin, prezes Naczelnej Izby Lekarskiej Konstanty Radziwiłł oraz w zastępstwie za abp Józefa Życińskiego - były abp Tadeusz Gocłowski. Dyskusje moderowali Jerzy Bralczyk i ks Krzysztof Niedałtowski.

Zgromadzeni zgodni byli co do jednego - przez ostatnie dwadzieścia pięć lat bardzo zmieniło się nasze postrzeganie wolności, oczekiwania wobec niej i sposoby jej realizowania. Hasła solidarnego państwa zastąpiły rzeczywistą, międzyludzką solidarność. Wolność ma tendencje do zanikania - zabrzmiało to jak ostrzeżenie.

Demokracja i wolność

- Demokracja jest wtedy, kiedy dwa wilki i owca głosują, co zjedzą na obiad. Wolność jest wtedy, kiedy dobrze uzbrojona owca podważa wynik głosowania! - rozpoczął debatę marszałek województwa pomorskiego, Jan Kozłowski, przywołując maksymę Benjamina Franklina. Słowo wprowadzenia przedstawił także abp Sławoj Leszek Głódź, nawiązując do grzechów głównych jako podstawowych występków przeciw własnej wolności.

Wolność i solidarność

- Papieskie "Nie ma wolności bez solidarności" czytaliśmy przez nazwę związku. Dziś rozumiem tę myśl znacznie szerzej, jako solidarność przez małe "s". Teraz wolność wymaga pracy, buduje się w relacjach z innymi - powiedział były premier Buzek. - Dla mnie solidarność to kategoria etyczna. Państwo może podejmować pewne działania, ale tak naprawdę solidarni mogą być tylko ludzie.

Jego zdaniem najistotniejszą zmianą jest zmiana mentalności Polaków, jaka dokonała się w ciągi ostatnich dwudziestu pięciu lat. Dzisiejszej wolności, zadaniem premiera Buzka, brakuje duchowości z okresu, gdy walczyliśmy bez rozlewu krwi pod wspólnymi sztandarami, nie liczyliśmy się z czasem, a gra szła o niepodległość.

Jako pewien wyraz nowoczesnej solidarności Jerzy Buzek wskazał idee wolontariatu, czynny wyraz międzyludzkiej solidarności, dar znacznie głębszy niż ofiarowanie datku finansowego.

- Wolontariusze poświęcają swój czas, w demokracjach bardzo cenną wartość. Akcje charytatywne są trochę anonimowe, w przypadku wolontariatu rodzą się więzy międzyludzkie - argumentował premier.

Wolność i walka

Zdaniem Stefana Chwina ten, kto odbiera innym wolność zazwyczaj stara się ukryć swoje intencje. Chowa się za autorytetami: partią, narodem, państwem, społeczeństwem, Bogiem. I zawsze dla dobra tego, którego wolność jest ograniczana.

- Zawsze mówi się, że robią to w imię dobra, sprawiedliwości i prawdy. Nigdy nie słyszałem, aby było inaczej - zaznaczał. Wspomniał także wydarzenia roku 1968, kiedy Ludowe Wojsko Polskie napadło na Czechosłowację głosząc idee wspólnego dobra.

Wolność a rodzina

Bunt i konflikt pokoleń jest kolejną areną walki o wolność. Rodzina jest miejscem dojrzewania do wolności. Dorastający człowiek staje wobec rodziców i mówi: nie chcę żyć jak ty, nie chcę być taki jak ty... Jest to często bardzo bolesne. Taki gest zerwania jest jednak fundamentem budowania siebie - to wnioski płynące z kolejnej wypowiedzi literata.

Zobacz też: o czym dyskutowano drugiego i trzeciego dnia

Wolność a relacja lekarz - pacjent

- Spotkanie chorego i lekarza wyznacza bardziej osobową granicę wolności, jaką jest odpowiedzialność - powiedział we wstępie Konstanty Radziwiłł. - Żyjemy w czasach, gdy medycyna ma być partnerska. Lekarz jest fachowym i życzliwym doradcom, a pacjent stosuje się do jego zaleceń, jeśli taka jest jego wola.  Podstawowym warunkiem działania lekarza jest świadoma zgoda pacjenta lub jego świadomy sprzeciw. Rolą lekarza jest pomóc pacjentowi, aby była to świadoma i przemyślana decyzja. Chory ma prawo do braku rozsądku. Rolą lekarza jest tak długo przekonywać pacjenta, aby zgodził się na to, co najlepsze dla niego.

Wolność w ujęciu duchowym

- Wolność należy do konstytucji ludzkiej egzystencji, zakorzeniona jest w akcie stworzenia - mówił abp Gocłowski powołując się na słowa kard. Ratzingera, obecnego papieża. - Wolność istnieje po to, aby każda jednostka mogła projektować swoje życie.

Po wystąpieniach przyszedł czas na dyskusję, która przyniosła kolejne wątki.

- Społeczeństwo musi się doskonalić, jak się nie doskonali to przegrywa - mówił Jerzy Buzek, powołując się na poszukiwania dróg wolności wszystkich narodów Europy i świata. Stwierdził przy tym, że Polakom dziś łatwiej realizować wolność dzięki doświadczeniu innych i fundamentowi chrześcijaństwa, do którego przyznajemy się bez wstydu. - Moralne musi być społeczeństw, nie władza. Samo państwo musi działać sprawnie - konkludował premier.

Konstanty Radziwiłł zauważył, że w przestrzeni publicznej, w szkołach i rodzinach brakuje nam autorytetów. Drogą do nikąd Radziwiłł nazwał pluralistyczne próby ustalenia co jest dobre, a co złe. Jego zdaniem nie pyta się tych, których jest więcej, nawet z poszanowaniem mniejszości, ale tych, którzy wiedzą co jest dobre.

Stefana Chwina najbardziej niepokoi dziś w Polsce fakt, iż niemal połowa obywateli nie chce korzystać ze zdobyczy wolności - prawa do udziału w wyborach, które określają przyszłość naszych losów. Zdaniem pisarza obok solidarności ważnym przejawem demokracji jest prawo do różnicy. A relacja pomiędzy solidarnością, a prawem do różnicy powinna być rozsądnie zachowana.

Kolejna debata Gdańskiego Areopagu - zatytułowana "Powinności do wolności" - w sobotę, 4 kwietnia. Tych, którzy nie będą mogli przysłuchać się jej na żywo, zapraszamy na bezpośrednią transmisję na antenie TVN24. Początek o godz. 18

Źródło: www.aeropag.pl

Raport: Gdański Areopag 2009